به نقل از «ایمنا»

چهارشنبه‌سوری در آیینه تاریخ / از قاشق‌زنی تا شال‌اندازی

تاریخ انتشار: ۲۲ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۹۴۱۳۲۵

چهارشنبه سوری‌، یک سنت دیرینه در میان ایرانیان است که جزو اولین جشن‌های نوروزی به حساب می‌آید و در آن به پیشواز بهار رفته و با به خاطر پایان روزهای سخت، به شادی می‌پردازند؛ بدی‌ها و سیاهی‌هارا به دل آتش می‌سپارند و گرمای آن را برای آمدن سال جدید،هدیه می‌گیرند.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، چهارشنبه سوری در سال‌های اخیر بیشتر این معنا را پیدا کرده که افراد آتش روشن کنند و با خواندن شعرهایی، از روی آن بپرند و دور هم باشند، در این میان بعضی هم این جشن را با جنگ اشتباه گرفته و با ترقه و انواع مواد منفجره پر سر و صدا که اصلاً جزئی از این جشن به حساب نمی‌آید، به خیابان‌ها می‌آیند و به جای شادی، باعث آسیب‌های جبران ناپذیری برای خودشان و دیگران می‌شوند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اگر بخواهیم این سنت را به همان اصالتی که بوده برگزار کنیم و به فرزندانمان نیز بیاموزیم که چهارشنبه سوری، ترقه و خطر کردن نیست، لازم است گوشه‌ای از آداب رسوم آن را بدانیم و ظاهر وحشتناک و خطرناکی که عده‌ای برای چهارشنبه سوری ساخته‌اند، تغییر دهیم؛ آتش افروختن و پریدن از آن، مهم‌ترین نشانه چهارشنبه سوری است که با بوته افروزی انجام می‌شد؛ به این صورت که عصر سه شنبه آخر سال، هیزم‌ها یا بوته‌خارهایی را که قبلاً جمع‌آوری شده بود، در حیاط خانه یا یک محیط باز روشن می‌کردند و با هر بار پریدن از می‌گفتند: «زردی من از تو سرخی تو از من» یعنی زردی بیماری و ناتوانی را از من بگیر و سرخی و شادابی و تندرستی را که در خود داری به من ببخش.

سپس خاکستر آتش را جمع می‌کنند و از خانه بیرون برده و در کنار دیواری می‌ریختند؛ کسی که این کار را کرده در بازگشت در می‌زند باید از درون خانه از او پرسید: «کیست؟» جواب می‌دهد «منم» گویند، «از کجا آمدی؟» جواب دهد که «از عروسی» بپرسند: «چه آوردی؟» گویند؛ «تندرستی».

مردم، بعد از آتش روشن کردن، اندکی زغال را به نشانه سیاه بختی، کمی نمک به علامت شور چشمی، و یک سکه به نشانه تنگدستی در کوزه‌ای سفالی می‌انداختند و هر یک از افراد خانواده یک بار کوزه را دور سر خود می‌چرخاند؛ سپس آخرین نفر، کوزه را به بام خانه می‌برد، آن را به کوچه پرتاب می‌کرد و می‌گفت: «درد و بلای خانه را ریختم به توی کوچه» و باور داشتند که با دور افکندن کوزه، شور بختی و تنگدستی را از خانه و خانواده دور می‌شود.

قاشق زنی از دیگر آداب و رسوم چهارشنبه سوری است که در این آن، افراد در سنین مختلف با پوشش مبدل و بیشتر با سر کردن چادر به در خانه مردم می‌رفتند و با قاشق بر پشت کاسه‌های فلزی خود که در دست داشتند می‌کوبیدند؛ آن‌ها از صاحب‌خانه تقاضای خوراکی‌های مختلف می‌کردند و معمولاً انواع شیرینی‌جات، آجیل، میوه و … به قاشق زن داده می‌شد.

شال‌اندازی یا کجاوه‌اندازی هم از آداب رسوم چهارشنبه سوری در ایران است که در بیشتر نقاط ایران برگزار می‌شده است؛ در مراسم شال‌اندازی، روز چهارشنبه سوری بچه‌ها و جوان‌ها به بام خانه همسایه یا اقوامشان می‌رفتند و کمربند پارچه‌ای، شال یا دستمالی درون اتاقشان آویزان می‌کردند و صاحب‌خانه‌ها هم در آن، شیرینی، آجیل چهارشنبه سوری، جوراب و گاهی هم تخم‌مرغ و موارد اینچنینی می‌گذاشت و به آن‌ها پس‌می‌داد.

اگر پسری، عاشق دختر صاحب‌خانه بود؛ به گوشه دستمالش گره‌ای می‌زند و آویزان می‌کرد و اگر پدر و مادر دختر پاسخشان مثبت بود، گره را باز می‌کرد و به مچ دست دخترشان می‌بست؛ اگر هم راضی نبودند شیرینی و آجیل می‌گذارند و به پسر برمی‌گرداندند.

لازم به ذکر است که شاهنامه‌خوانی و قصه‌گویی به دور آتش، از دیگر آداب و رسوم چهارشنبه سوری در ایران بوده که توسط بزرگان خانواده انجام می‌شده است؛ در این میان، افرادی که هنر موسیقی داشتند، معمولاً با سازهایشان هنرنمایی می‌کردند و اشعاری درباره سال جدید و آمدن بهار می‌خواندند؛ شاهنامه خوانی، عضو جدایی ناپذیری در بین سنت‌های ایرانیان است.

در تالش، رسمی به نام ترکه‌زنی در چهارشنبه سوری وجود داشته و بامداد آخرین چهارشنبه سال، سالمندترین فرد خانواده پیش از دیگران از خانه بیرون می‌رود و ترکه‌ای از درخت یا پرچین مقابل خانه جدا می‌کرد؛ سپس بعد آن ترکه را به آرامی بر پشت کودکان و نوجوانان می‌زند و می‌گوید: پیر و خرم شوی.

البته همین کار را با دیگر اعضای خانه هم به‌ویژه بیماران، انجام می‌دادند و سپس از خانه خارج می‌شود و با آن ترکه، بر پشت دام‌ها و انبار غله و کندوی عسل می‌زند؛ پس از انجام این مراسم، تمام خانواده به کنار نهری می‌رفتند و به نیت دفع بلا و در پیش داشتن سالی خوب و پربرکت، چند بار از روی آن می‌پریدند؛ این رسم چهارشنبه سوری نیز به دفع بلا و بیماری اشاره دارد.

در گذشته بعد از پایان مراسم چهارشنبه سوری و پریدن از روی آتش، اهالی خانه دور هم جمع می‌شدند و آخرین دانه‌های نباتی مانند تخمه هندوانه، تخمه کدو، پسته، فندق، بادام، نخود، تخمه خربزه، گندم و شاهدانه را که از زمستان باقی‌مانده بود، روی آتش بو داده و با نمک تبرک می‌کردند و می‌خوردند؛ درواقع نیاکان ما بر این باور بودند که هر کسی که از این معجون بخورد، مهربان‌تر از افراد دیگر می‌شود و کینه از او دور می‌شود؛ کسانی هم که نذر کرده بودند، آجیل هفت مغز یا مشکل‌گشا (پسته، فندق، بادام، توت خشک، خرما، نخودچی و کشمش) که به آجیل چهارشنبه سوری مشهور است، از مغازه‌ای که روبه‌قبله بود می‌خریدند و بین خودشان، پخش می‌کردند و می‌خوردند.

البته در استان‌های مختلف ایران، سنت‌های زیبای دیگری نیز وجود دارند که نقطه مشترک همه آن‌ها، اعتقاد به خداوند، امید و خوشبختی در قالب آئین‌ها و نمادهای گوناگون است؛ سنت‌هایی شیرین و اصیل که نباید اجازه داد به فراموشی سپرده شوند.

کد خبر 735389

منبع: ایمنا

کلیدواژه: چهارشنبه سوری عید نوروز سنت های ایرانی آتش بازی قاشق زنی گردشگری شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق چهارشنبه سوری

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۹۴۱۳۲۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ماهی کبابی را با این روش خاص بپزید و لذت ببرید

فراروـ  امروزه خوردن غذا‌های دریایی از طرف متخصصان تغذیه بسیار توصیه می‌شود. غذا‌های دریایی مانند ماهی، میگو و... دارای خواص بسیار زیادی نسبت به گوشت قرمز هستند. غذا‌های دریایی مانند ماهی منبع بزرگ ویتامین دی و و مواد معدنی هستند؛ بنابراین بهتر است حداقل هفته‌ای یکبار مصرف آن‌ها را در برنامه غذایی‌تان قرار بدهید. پخت ماهی معمولا روش‌های متفاوتی دارد. برخی ماهی را داخل روغن سرخ می‌کنند، برخی ماهی را به صورت کبابی و برخی به صورت سوخاری یا پفکی میل می‌کنند. پخت ماهی در فر روش مناسبتری برای تهیه ماهی است، چون خواص ماهی بهتر حفظ می‌شود. ما در این مطلب می‌خواهیم یک روش بی‌نظیر برای پخت ماهی در فر را همراه با یک سس ویژه به شما آموزش بدهیم. شک نکنید که اگر یکبار این روش پخت ماهی را امتحان کنید، هرگز دست از سرش برنخواهید داشت و طعمش را فراموش نخواهید کرد. اگر دوست دارید این ماهی کبابی جذاب را در منزل با روشی آسان تهیه کنید، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.

مواد لازم

ماهی: ۱ عدد
پیاز: ۱ عدد
سیر: ۴ حبه
گشنیز خرد شده: ۳ قاشق غذاخوری
لیموی تازه: ۱ عدد
رب فلفل یا سس کچاب تند: ۱ قاشق غذاخوری سرپر
نمک: به میزان لازم
روغن زیتون: ۱ قاشق غذاخوری

طرز تهیه

برای درست کردن این ماهی کبابی خوشمزه ابتدا ماهی را خوب بشویید و و با چاقو شکم ماهی را باز کنید. برای درست کردن این غذا باید ماهی را به اصطلاح سفره کنید. کف سینی فر کاغذ روغنی پهن کنید و یا کف سینی را کمی چرب کنید و ماهی سفره شده را روی سینی بگذارید طوری که قسمت پشت ماهی روی کف سینی باشد و شکم بازشده ماهی رو باشد. مقداری نمک روی ماهی بریزید و با دست شکم ماهی را ماساژ بدهید تا نمک به خورد ماهی برود.

پیاز و سیر را رنده کنید و با گشنیز خرد شده داخل یک کاسه بریزید. رب فلفل یا سس کچاب تند را همراه با کمی نمک، روغن زیتون و آبلیمو به آن اضافه کنید و با قاشق خوب مواد را هم بزنید تا کاملا با هم مخلوط شوند. حالا سس آماده را روی ماهی بریزید و با دست یا با قاشق خوب مواد را پخش کنید، طوری که سس کاملا روی ماهی را بپوشاند. حالا سینی فر را داخل فر ۱۸۰ درجه که از قبل گرم کرده‌اید، به مدت ۱ ساعت بگذارید تا بپزد. بعد از یک ساعت شعله پایین فر را خاموش کنید و شعله بالای فر را با درجه حرارت ۱۵۰ درجه روشن کنید و ۵ دقیقه زمان بدهید تا ماهی از بالا هم برشته شود. اگر از فر برقی استفاده می‌کنید، حتما ۵ دقیقه آخر پخت، قسمت گریل را روشن کنید تا ماهی از بالا برشته شود. در این مرحله ماهی کبابی خوشمزه شما آماده سرو است، نوش جان و مراقب انگشتانتان باشید.

نکات مهم

۱ ـ برای تهیه این ماهی کبابی می‌توانید به دلخواه از هر نوع ماهی شمال و جنوب که دوست دارید، استفاده کنید.

۲ ـ سعی کنید برای درست کردن هر نوع غذا و سالاد از روغن زیتون مرغوب استفاده کنید. روغن زیتون به دلیل ارزش غذایی بالایی که دارد، در رژیم غذایی بسیاری از افراد از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. اما از آنجا که قیمت روغن زیتون خالص بالاست، معمولاً در هنگام عرضه در بازار با روغن‌های معمولی مخلوط می‌شود. درنتیجه از کیفیت آن کاسته می‌شود؛ بنابراین کسانی که به دنبال خرید روغن زیتون هستند، اغلب می‌پرسند که چطور روغن زیتون اصل را تشخیص بدهیم. البته تشخیص خالص بودن روغن زیتون کار چندان ساده‌ای نیست. با این حال کارشناسان برای تشخیص روغن زیتون اصل سه روش را به شرح ذیل ارائه داده‌اند:
ـ برای انتخاب روغن مرغوب بهتر است که اول آن را ببویید. روغن زیتون خوب باید بوی میوه زیتون، سیب یا علف تازه بدهد که مربوط به نوع زیتون یا زمان برداشت آن است؛ بنابراین اگر بوی فلز احساس کردید، بدانید که روغن نامرغوب یا فاسد است.
ـ روش دوم برای تشخیص روغن زیتون اصل این است که آن را بچشید. اگر ۱ قاشق روغن زیتون را در دهان خود بریزید و در دهان بچرخانید و با استشمام هوا آن را فرو بدهید، باید بعد از چند لحظه در گلوی خود تلخی و تندی شدیدی احساس کنید. به نحوی که گلوی شما بسوزد. در بعضی موارد افراد به دلیل تندی بیش از حد روغن به سرفه می‌افتند. درست پس از ۱ دقیقه مزه تلخی و تندی از بین می‌رود و خوشمزه می‌شود. ضمن اینکه فرد با خوردن این روغن در دهان خود احساس چربی نمی‌کند. با خوردن روغن زیتون اصل در ابتدای زبان احساس شیرینی و در انتهای آن احساس تلخی و سوزش خواهید داشت.
ـ روش بعدی برای تشخیص روغن زیتون اصل رنگ آن است. رنگ روغن زیتون باید زرد مایل به سبز باشد. البته رنگ روغن زیتون معیار مناسبی برای تعیین کیفیت روغن نیست؛ زیرا به‌راحتی می‌توان در آن تقلب کرد.